Học một ngôn ngữ mới có thể ngăn chặn bệnh mất trí nhớ?

 Nghiên cứu cho thấy rằng những người biết song ngữ sẽ có lợi ích về nhận thức khi về già, nhưng có lẻ bạn cần nhiều hơn các bài học tiếng Tây Ban Nha ở tuổi 60 . Hình minh họa: NYTIMES

Dana G. Smith

New York – Cha tôi đã quyết định học tiếng Pháp ở tuổi 57

Ông thuê người dạy kèm 2 lần/tuần và nghiêm túc hoàn tất các bài tập về nhà trước mỗi bài học. Trước kia, ông hay tới các tiệm bánh mì Pháp ở khắp thị trấn để thực hành phát âm và mua bánh macaron.

Hiện tại, sau 20 năm, ông tiếp tục học với người dạy kèm thứ 3.

Trên bề nổi, thú vui về hưu của ông có vẻ hơi ngẫu hứng vì gia đình chúng tôi không có mối liên hệ nào tới các quốc gia nói tiếng Pháp, nhưng động lực học tiếng Pháp của ông lớn hơn sự đam mê bánh ngọt.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng biết song ngữ có thể làm chậm đi sự khởi phát của bệnh Alzheimer tới 5 năm.

Thu hút bởi lợi ích tiềm năng đó, nhiều người đã cố gắng học một ngôn ngữ mới khi đã trưởng thành. Theo điều tra bởi ứng dụng học ngôn ngữ Memrise, 57% người dùng nói họ có động lực sử dụng app học ngoại ngữ vì nó “tăng cường sức khỏe của não bộ”

Nhưng điều này có thật sự đúng? Các nghiên cứu về song ngữ và bệnh mất trí nhớ được thực hiện trên những người sử dụng nhiều ngôn ngữ trong cuộc sống hàng ngày ngay từ khi trưởng thành. Vẫn còn nhiều tranh cãi về việc liệu học một ngôn ngữ khác có giúp cải thiện việc nhận thức sau này không.

Song ngữ có lợi ích như thế nào khi não già đi

Nhiều hoạt động giúp não khỏe hơn khi về già, như học nhiều hơn khi còn trẻ, hoạt động thể chất, và các thú vui kích thích nhận thức. Tuy nhiên, theo các chuyên gia việc nói nhiều ngôn ngữ một cách thường xuyên có thể đặc biệt có lợi cho não.

Phó giáo sư Mark Antonious chuyên về song ngữ của Đại học Wester Sydney – Úc  cho rằng “Vì chúng ta sử dụng ngôn ngữ trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, nên một bộ não song ngữ sẽ hoạt động liên tục”. “Điều này sẽ không có được đối với các hoạt động giúp ich não bộ khác, như chơi nhạc cụ”

Độ tuổi học một ngôn ngữ khác có vẻ ít quan trong hơn việc thường xuyên nói ngôn ngữ khác. Đó là kết luận từ nghiên cứu của Kỹ sư Caitlin Ware chuyên nghiên cứu song ngữ và sức khỏe não ở bệnh viện Broca ở Paris

Theo cô, lợi ích về nhận thức là từ việc não phải ức chế ngôn ngữ mẹ đẻ để cố gắng nhớ lại các từ đúng trong ngôn ngữ khác. Vì vậy nếu ngôn ngữ thứ hai được dùng nhiều thì nhận thức của bạn sẽ được rèn luyện.

Quá trình đó – gọi là ức chế nhận thức – sẽ làm chức năng điều hành của não bộ tốt hơn

Về lý thuyết, bằng cách cải thiện các quá trình này, não sẽ trở nên chống chọi tốt hơn đối với các tổn thương gây ra bởi các căn bệnh mất trí nhớ- một khái niệm được biết đến là dự trữ nhận thức. Khả năng suy nghĩ và năng lực trí tuệ càng mạnh thì bạn có thể hoạt động bình thường lâu hơn, ngay cả khi não bắt đầu suy giảm.

Theo tiến sĩ Judith Grossman- người nghiên cứu vấn đề này trong 1 phần của luận văn tiến sĩ của bà ở đại học Heidelberg – Đức, một số ít nghiên cứu lại có vấn đề sử dụng các bài học ngôn ngữ mà rất khác về chiều dài và tần suất học. Một số nghiên cứu dạy người tham gia trong 8 tháng , trong khi các nghiên cứu khác chỉ tập trung dạy trong 1 tuần.

Trong bài báo nổi tiếng 2007, các nhà nghiên cứu từ Toronto đã phát hiện các bệnh nhân mất trí nhớ mà biết thêm 1 ngôn ngữ khác phát bệnh trễ hơn 4 năm so với bệnh nhân không biết ngoại ngữ. Các nghiên cứu sau đó cho kết quả tương tự, nhưng có nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt này.

Học ngôn ngữ khi về già

Ít bằng chứng về lợi ích của việc học ngôn ngữ thứ 2 như thú vui ở tuổi 60

Nghiên cứu của giáo sư Antoniou và cộng sự đã phát hiện rằng trong khi người Trung Quốc ở tuổi 60 hoặc già hơn đã cải thiện kết quả kiểm tra nhận thức sau khi trải qua chương trình 6 tháng học ngoại ngữ, tuy nhiên những người chơi các trò chơi trí tuệ như trò Sudoku và đoán ô chữ cũng cho kết quả tương tự.

Nghiên cứu khác cho thấy những người Ý già tham gia khóa học tiếng Anh 4 tháng không cải thiện điểm kiểm tra nhận thức của họ, nhưng người không học thì điểm bị sụt giảm

Hai nghiên cứu về chủ đề này phát hành năm 2023 cho thấy không có sự khác biệt trong năng lực nhận thức sau khi tham gia các chương trình học ngôn ngữ.

Các nhà khoa học thực hiện nghiên cứu đã có vài giải thích cho các kết quả thất vọng này.

Thứ nhất những người tham dự là các tình nguyện viên nhiệt tình có lẻ đã ở đỉnh điểm về năng lực nhận thức ở độ tổi của họ nên khó có thể cải thiện thêm.

Tiến sĩ Ware, người giúp thực hiện thí nghiệm, nhận xét rằng “Khi tuyển người tham gia thí nghiệm, chúng ta phải cẩn thận tìm hiểu xem họ có thật sự đại diện cho dân số? Và mức độ nhận thức của họ có hơi quá cao?”

Thứ 2 là thời gian can thiệp ngôn ngữ có lẻ quá ngắn

Theo giáo sư Antoniou, các kết quả hạn chế của các nghiên cứu là không có gì ngạc nhiên. Việc học 1 ngôn ngữ trong 6 tháng hoàn toàn khác với việc sử dụng 2 ngôn ngữ trong suốt đời. Nhưng ông nghĩ rằng các bài học ngôn ngữ có thể cung cấp lợi ích về nhận thức do chúng kích thích trí tuệ

Tiến sĩ Grossman cho rằng học một ngôn ngữ khác sẽ có các lợi ích tiềm năng, như du lịch hoặc kết kết nối với các cộng đồng mới

Ví dụ: ba tôi vẫn còn thư từ qua lại với người dạy kèm đầu tiên sau khi cô quay về Paris, và ông đã du lịch tới Pháp (và các vùng nói tiếng Pháp ở Canada) vô số lần.

Và ở tuổi 76, ông vẫn minh mẫn như xưa. NYTIMES 

Link bài gốc: https://www.nytimes.com/2024/01/16/well/mind/dementia-bilingual-language.html